De regering heeft een team communicatie-strategen georganiseerd voor het Oekraïne-referendum. Over hoe het ‘ja’-kamp moet gaan winnen. Dat moet gebeuren door de inzet van Bekende Politici. Waaronder Ben Bot, oud-minister van Binnenlandse Zaken – en tegenwoordig olie-lobbyist. Die stelde onlangs dat als de ‘Nee’-stem wint, Europa ‘de kant van 1939’ opgaat. De regering heeft nog veel meer politieke ‘steunzenders’, zoals oud-ministers Laurens Jan Brinkhorst en Camiel Eurlings en burgemeester van Hilversum Pieter Broertjes. Ik ben benieuwd of die ook gaan dreigen met een wereldoorlog.
Internationale instellingen als het IMF en de Wereldbank, de Nederlandse bedrijvenlobby van VNO-NCW en MKB, onze eigen banken Rabobank en ING, het moeten allemaal steunzenders worden voor de regering. Dat maakt duidelijk uit welke hoek de vrienden van het ‘ja’-kamp komen. Na de bijdrage van de dubieuze multimiljonair George Soros, die financiële belangen heeft in Oekraïne (olie, gas, ICT), blijkt opnieuw welke belangen hier worden gediend. Niet die van de bevolking, maar die van de financiële wereld. Ook de PvdA, D66 en GroenLinks doen mee. Evenals instituut Clingendeal, de NAVO en de NS(!).
De communicatie-strategie van de regering is interessant leesvoer. Daar valt onder andere te lezen wat de steunzenders van de ‘ja’-campagne moeten antwoorden op de kritiek dat gemeenten te weinig stembureaus inrichten: “Het is niet op voorhand bezwaarlijk dat gemeenten minder stemlokalen inrichten dan bij Tweede Kamerverkiezingen gebruikelijk is.” Want: “Stemmen tellen gaat bij een referendum veel sneller.” Maar mensen moeten toch eerst stemmen? Als stemmen tellen sneller gaat, heb je minder stemmentellers nodig. Maar niet minder stembureaus.
Een referendum, aangevraagd door de bevolking, over een Europees verdrag. Dichter kun je de Europese politiek niet bij de burgers brengen. Volgens sommigen té dicht. Veel gemeenten hebben helemaal geen zin in dit referendum en richten daarom minder stembureaus in. Nuenen doet er 5 in plaats van 15. Stein gaat van 19 naar 6; Oldenzaal van 17 naar 5. Er komen minimaal 700 minder stembureaus dan bij de laatste provinciale verkiezingen. Burgemeester Schouten van Oldenzaal liet weten waarom: ‘Met alle respect voor het onderwerp, verwacht ik toch een lage opkomst.’
Ik geloof meteen dat burgemeester Schouten (PvdA) het niet slecht bedoelt, maar zijn opmerking zegt veel. Hij verwacht een lage opkomst en doet daarom weinig moeite voor het referendum. Maar waarom gelooft de burgemeester er niet in? De enige vergelijking die we kunnen maken is met het referendum in 2005 over de Europese Grondwet. Toen ging 63 procent van de mensen stemmen. Ter vergelijking: bij de laatste verkiezingen voor het Europees parlement ging 37 procent stemmen. Toen aarzelden burgemeesters echter niet om voldoende stembureaus in te richten.
Maar hoe komt het dat de burgemeester van Oldenzaal denkt dat de opkomst bij dit referendum laag zal worden? Of de burgemeester van Stein, of van Nuenen? Of de burgemeesters van al die andere gemeenten die de kantjes ervan aflopen? Dat hebben ze gehoord van communicatie-strategen. Die hopen dat het referendum geen succes zal worden – en dat presenteren als een feit. Wat ook niet hielp was dat de regering de gemeenten aanvankelijk maar de helft van het geld ter beschikking stelde. Na protest uit de Tweede Kamer – maar ook door gemeenten zelf – heeft minister Plasterk dit bedrag echter verhoogd.
De politiek heeft de bevolking de mogelijkheid gegeven om een referendum af te dwingen. Mensen hebben van die mogelijkheid gebruik gemaakt door een referendum te vragen over het Europees verdrag met Oekraïne, waarvoor meer dan 450.000 handtekeningen werden opgehaald. Dat burgemeesters dit referendum niet serieus nemen is minachting van hun burgers. Het is kwalijk dat deze bestuurders hun eigen politieke voorkeur belangrijker vinden dan hun taak als hoeder van de democratie. Dat moeten we niet accepteren.
In de gemeente Geldrop-Mierlo is na protesten de voorgestelde vermindering van 20 naar 8 stembureaus teruggedraaid. Ook in Dongeradiel en Dantumadiel is het besluit om minder stembureaus in te richten na protesten herzien. Op de website van de NOS kunt u zien of uw gemeente het referendum wel of niet serieus neemt en voldoende stembureaus wil inrichten. De gemeenten hebben nu extra geld gekregen, daar kan het niet meer aan liggen. Het is nu een politieke keuze. Een vriendelijke mail naar uw burgemeester zal vast helpen om een vermindering ongedaan te maken.
Niet alleen het aantal stembureaus, maar ook de plaats daarvan lijkt onderwerp van pesterijen. GeenStijl berekende dat in Utrecht stembureaus vooral worden gesloten in die buurten waar tijdens het referendum van 2005 veel ‘Nee’-stemmers waren. Het NOS-journaal toonde een verzorgingshuis in Kaag en Braassem waar altijd een stembureau was, maar de ouderen nu ineens een heel eind moeten lopen. Een andere pesterij is dat veel gemeenten voor dit Oekraïne-referendum geen verkiezingsborden willen plaatsen. Allemaal reden voor protest.
Maar of het nu gaat om onwillige burgemeesters, of domme steunzenders van de regering. Of we nu worden uitgemaakt voor populisten, of bedreigd met een wereldoorlog. We moeten ons dit referendum niet laten afpakken. De strijd is begonnen. Ik heb er zin in!
