We zijn dinsdagmiddag stipt om 12.00 uur in perscentrum Nieuwspoort in Den Haag. De Nederlandse vertegenwoordiging van het Europees Parlement en die van de Europese Commissie organiseren samen met Access Europe een lunchbijeenkomst voor journalisten over het associatieverdrag tussen de EU en Oekraïne. De aanleiding is helder: in april gaat Nederland naar de stembus om over dit verdrag te stemmen. De lunchbijeenkomst van vandaag is geen openbare bijeenkomst. Er gelden bijzondere regels:
“De lunchbijeenkomst heeft een open karakter, waarin u alle gelegenheid krijgt in gesprek te gaan met de sprekers. Voor deze bijeenkomst geldt de Nieuwspoortcode: wat besproken wordt mag gebruikt worden in de media, op voorwaarde dat bron en plaats onvermeld blijven.”
Hier wordt actief onmogelijk gemaakt verslag te doen. Immers: alles wat ik schrijf bevat informatie over de plaats: Nieuwspoort. Ook kan ik niet schrijven wie er waren of wat ze zeiden. Verslaglegging wordt zo goed als onmogelijk en dat is ook precies de bedoeling. Deze Haagse traditie past feilloos bij de werkwijze van de EU: de meeste bijeenkomsten zijn niet openbaar en je kunt er dus geen verslag van doen. Het verschil: in dit geval mag je er als journalist wel bij zijn – graag zelfs – maar verslag doen kun je niet.
Toch is er iets raars aan de hand: deze bijeenkomst is publiekelijk door GeenStijl aangekondigd. Je zou verwachten dat er daarom een discussie ontstaat over diezelfde Nieuwspoortcode. Het is immers openbaar dat deze briefing gehouden wordt. Toch valt hier geen enkel woord over de vertrouwelijkheid en de reden daarvoor blijkt al snel. GeenStijl suggereert dat deze bijeenkomst speciaal wordt gehouden vanwege het aanstaande referendum, maar dat is onzin: er blijken regelmatig soortgelijke briefings over EU-thema’s te zijn. De briefing van vandaag is er één uit een hele serie.
Door de Nieuwspoortcode lijkt deze bijeenkomst veel spannender dan deze echt is. Er wordt hier niets verteld wat het daglicht niet kan verdragen en er wordt al helemaal niets verteld wat nieuw is. Dat laatste is het enige wat schokkend genoemd kan worden: de bijeenkomst van bijna anderhalf uur levert alleen informatie op die al beschikbaar was via laagdrempelige openbare bronnen. Journalisten die zichzelf goed informeren, kunnen bij deze briefing geen nieuwe informatie krijgen. Dat zou ook raar zijn, want het associatieverdrag is al openbaar en commentaren op het verdrag zijn er genoeg.
Zo bezien is het moeilijk nog iets toe voegen, maar toch zijn hier zo’n twintig journalisten aanwezig die het kennelijk de moeite waard vinden om te komen. Minstens vier prominente kranten, twee televisierubrieken en minstens twee grote namen uit de journalistiek zijn er. GeenStijl is er niet. Er is wat discussie over alle thema’s die in de aanloop naar het referendum al aan bod kwamen en de komende tijd ongetwijfeld weer terug gaan komen: handel, uitbreiding, financiën, democratie en de campagne. Niets nieuws dus.
Waarom moet er bij deze bijeenkomst anonimiteit zijn? Er zijn twee politici aanwezig. De eerste is Tweede Kamerlid Marit Maij van de PvdA. Dit was al bekend uit de uitnodiging. De tweede is een Europarlementariër. De naam was niet aangekondigd en ik mag niet schrijven wie het was, maar aangezien beide politici slechts voorspelbare partijstandpunten naar voren brengen is onduidelijk waarom iedereen zo moeilijk doet.
Dan is er nog de ambtenaar wiens naam eveneens op GeenStijl staat. Dat een ambtenaar met journalisten spreekt is in de EU niet ongebruikelijk. Ook bij persbriefings in Brussel komen ambtenaren aan het woord. Journalisten wordt dan verzocht hen met een algemene omschrijving aan te duiden. Waarom dat bij deze briefing niet kan, is duister. De enige verklaring voor de Nieuwspoortcode ligt dus bij de aanwezige journalisten: zij hebben hun informatie kennelijk niet op orde en willen niet dat dat bekend wordt. Als er nooit journalisten kwamen, hielden de EU-instellingen snel op met dit soort briefings.
Bij de ingang staat een medewerker met een lijstje met aangemelde journalisten. Wat gek, ik mag dat lijstje niet zien.
Dit jaar doet de auteur onder de titel Bruslog – Brusselse logica – verslag van Europese politiek in Brussel en Den Haag. Voor zijn verslaggeving is ook jouw financiële steun essentieel. Bij het schrijven van dit artikel heeft de auteur zich logischerwijze waar mogelijk aan de Nieuwspoortcode gehouden.
