Een fietspad midden door de Tweede Kamer, dat was oorspronkelijk de bedoeling. Architect Pi de Bruijn had hier een openbare weg gepland, met winkeltjes en cafeetjes. Even een praatje maken met een politicus, even kijken naar een debat. En dan een boodschap doen, of een biertje drinken. Dit plan sneuvelde toen de Tweede Kamer in 1992 werd opgeleverd, het zou te gevaarlijk zijn. Het parlement kreeg toen een glazen ingang, tussen de oude ministeries van Justitie en Koloniën. Sindsdien is het rond de Tweede Kamer niet veiliger geworden. Nu moet je als bezoeker langs gewapende agenten en door een veiligheidsscanner.
In 2003 werd ik lid van de Eerste Kamer en bezocht ik regelmatig mijn collega’s aan ‘de overkant’. Ik was verbaasd toen ik bij de entree van de Tweede Kamer een borstbeeld zag staan van de filosoof Gerardus Bolland. En vroeg mij af of iemand hier wel besefte wie dit was. Bolland was een fascist en Jodenhater, die ook een hekel had aan arbeiders en steden. En aan vrouwen en techniek. Zo waarschuwde hij dames om vooral niet te fietsen, omdat een trillend zadel kon leiden tot immorele gedachten. Bolland had ook een hekel aan de parlementaire democratie. In augustus 2003 vroeg ik Tweede Kamervoorzitter Frans Weisglas om opheldering. Kort daarop was Bolland verdwenen.
De meeste parlementen in de wereld hebben een indrukwekkende entree, met witte borstbeelden van nationale helden. Dat heeft Pi de Bruijn ook in de Tweede Kamer geprobeerd. Maar wij hebben niet zoveel helden – en al helemaal geen witte beelden. Daarom kregen musea het verzoek om eens in hun kelders te kijken. Dat leidde tot een allegaartje van beelden, van mensen die tegenwoordig bijna niemand meer kent. Zoals de dirigent Hol, spoorweg-ingenieur Van Hasselt en de Amsterdamse gemeente-advocaat Kappeyne van de Copello. De predikant Ten Kate, meubelfabrikant Jansen en hoogleraar interne geneeskunde Klaaszes Pel. En Bolland dus. Niet omdat zij een belangrijke bijdrage hebben geleverd aan de ontwikkeling van onze democratie, maar omdat van hen nu eenmaal ooit een wit borstbeeld is gemaakt.
De huidige beeldengalerij
De architect wilde met deze beeldenrij mogelijk uiting geven aan een gevoel van trots, maar in de praktijk liep het uit op een vertoon van onvermogen. Wij laten geen beelden maken van onze leiders, maar kijken wat er nog in de kelder staat. We willen best grandeur, maar dan wel gratis. Buitenlandse bezoekers krijg ik het niet uitgelegd, maar toch vind ik het eigenlijk wel mooi. Het plan voor een fietspad door het parlement is eveneens mislukt, maar ook dat blijft mooi. Geen gesloten entree als schild voor de macht, maar vrije toegang tot onze democratie. Wellicht kunnen we dit plan voor een fietspad-democratie weer eens uit de kast halen. Het is in ieder geval een mooi ideaal: proberen om ons land de komende jaren zó veilig te krijgen dat de weg door het parlement eindelijk kan worden geopend.
