Aalberts op Zondag – Pas op voor verandermanagers die de politiek gaan veranderen

08-04-2018 14:44

Er is geen discipline waar zo vaak om wordt gelachen als verandermanagement. Met name als het gaat om cultuurverandering. Er is geen onderwerp waar medewerkers zo moe van worden en managers zo enthousiast. Soms werken medewerkers niet constructief samen, hebben ze geen naar buiten gerichte blik, zijn ze onvoldoende cultureel sensitief of spreken ze elkaar te weinig aan op ongewenst gedrag. Dan biedt de verandermanager uitkomst: deze kan de organisatie en haar medewerkers zó kneden dat alles weer goedkomt.

Er lopen nogal wat van dit soort duurbetaalde consultants rond. Ze laten over het algemeen rokende puinhopen achter. Het merendeel van dit soort verandertrajecten mislukt en daarom is het op zichzelf vreemd dat dit soort consultants überhaupt nog werk hebben. Toch is het niet uit te sluiten dat managers steeds vaker begrijpen dat cultuurverandering weinig nut heeft. Dan moeten al die consultants dus op zoek naar nieuwe markten. U raadt het al: het onheilspellende nieuws is dat zij nu de politiek willen veranderen.

Politiek bestuurlijk systeem veranderen

Die ambitie blijkt uit het boek Gevangen in democratie van Ilse Hofland en Joscha de Vries. De ironie is: zij lijken te erkennen dat hun eigen consultancy-werk soms volstrekt niets oplevert. In de inleiding beschrijven ze hun ervaring bij een training voor gemeenteraadsleden die op een andere manier moesten gaan werken. Helaas: achteraf bleek de training geen enkele verandering teweeg te hebben gebracht.

Men zou hieruit kunnen concluderen dat dit soort veranderpogingen totaal onzinnig zijn, maar dat deden Hofland en De Vries niet. Zij spraken met meer dan tachtig bestuurders, volksvertegenwoordigers, ambtenaren en journalisten over het ‘politiek bestuurlijk systeem’, zoals zij het noemen. Het systeem zou veranderd moeten worden zodat er ‘meer tijd, geld en energie beschikbaar is voor de echte opgaven waar we in ons land voor staan.’

Het probleem ligt voor de hand: van politiek hebben verandermanagers ook al geen kaas gegeten. Ze kunnen daar beter veel afstand van houden.

Controleren aan de achterkant

Want hoe willen de verandermanagers bepalen waar de energie in de politiek dan precies naar toe moet gaan en wat de echte opgaven zijn? Wie bepaalt dat? Wat is wel en niet nuttig? Een raadslid wordt in dit boek bekritiseerd omdat ze ‘alles wat we in de democratie hebben bedacht’ gebruikt om haar punt te maken. Zij gebruikt instrumenten ongeacht wat de bedoeling van die instrumenten is. Ze houdt namelijk van het politieke spel. Dat is volgens de verandermanagers beslist niet de bedoeling. Dit leidt namelijk tot heel veel politiek gedoe en dat leidt volgens hen tot niks.

Tijdsverspilling, zo lezen we in dit boek, daar zit het systeem eigenlijk vol mee. Zowel bestuurders als volksvertegenwoordigers hebben het ontzettend druk met de verkeerde dingen. Raadsvergaderingen zijn saai en volksvertegenwoordigers controleren bestuurders vooral ‘aan de achterkant’ (managersjargon voor controle achteraf). Er is veel wantrouwen en daardoor zijn de mensen elkaar niet behulpzaam om ‘de kwaliteit van de besluiten en het optreden van de raad te versterken’. De mensen in de politiek zitten elkaar in de weg!

Wantrouwen is verboden

Het lijkt de verandermanagers te ontgaan dat al het ‘gedoe’ een rechtstreeks gevolg is van de politieke idealen van diezelfde politici. Eindeloos zeuren, debatteren en interrumperen kunnen namelijk leiden tot het bereiken van je politieke doelen. Of in gewone mensentaal: als Wilders niet eindeloos was doorgegaan over de islam, was dat thema nooit op de agenda gekomen. Hetzelfde geldt voor GroenLinks en het klimaat. Hoezo moet de SP de kwaliteit van de besluiten van het kabinet gaan versterken? Ze zijn het er niet mee eens!

Deze verandermanagers willen dat politici ‘een ander pad’ kiezen. Dat voorkomt gedoe. Volgens hen moet partijpolitiek minder belangrijk worden (terwijl de kiezers op partijen stemden), moet nieuwe politici niet verteld worden hoe het allemaal werkt (zodat ze daar via juridische procedures alsnog achter komen), moet de nadruk niet liggen op controle (zodat bestuurders de vrije hand hebben om te blunderen) en moet politiek alleen bedreven worden als het echt nodig is (zodat politieke tegenstanders standaard elke strijd winnen).

Ook dit boek illustreert: verandermanagement is een lachwekkende discipline. Mocht u dit soort managers ooit in een gemeentehuis treffen: maakt u zich dan zo snel mogelijk uit de voeten.

 
Helaas: deze aanbieding is verlopen, maar probeer deze boeken eens