De kaarten in het Midden-Oosten worden op dit moment geschud. Het Kalifaat van ISIS staat op instorten, en in Syrië lijkt Assad ondanks 6 jaar burgeroorlog alsnog in het zadel te blijven. De centrale regering in Bagdad heeft de laatste tijd grote gebieden weer in handen gekregen, en het is buurland Iran wat hier het meeste profiteert, aangezien zowel Bagdad als Damascus trouwen bondgenoten zijn, en Iraanse troepen aan beide zijden meevochten tegen o.a. ISIS.
Maar het zijn de Koerden die eveneens veel bloed vergoten hebben, en nog steeds vergieten, tegen het Kalifaat. En het zijn de Koerden die, ondanks alle gedane beloftes aan hen die in het verleden zijn gebroken, blijven streven naar onafhankelijkheid. Ditmaal via democratische weg, middels een referendum. Op het moment van schrijven heeft dit referendum nog niet plaatsgevonden, maar alle tekenen wijzen er op dat de Iraakse Koerden met een volmondig ‘Ja’ zullen kiezen voor de onafhankelijkheid van hun KRG (Kurdistan Regional Government). Eerder schreef ik hier op TPO over dat een onafhankelijke Koerdische staat dichtbij lijkt te zijn. Nu is het dan eindelijk zover.
En dat stelt de Koerden, Irak, maar ook ons hier in Europa voor een aantal uitdagingen. De situatie in Irak zal voorlopig gespannen worden. De Irakese regering is niet van plan om de uitslag van het referendum te erkennen, en ook de buurlanden, zoals Turkije en Iran, zitten er niet op te wachten. Turkije dreigde zelfs met een militaire interventie. Ook de VS is tegen, aangezien zij liever willen dat de Koerden zich focussen op de strijd tegen ISIS.
De onafhankelijkheid van Iraaks-(Zuid-)Koerdistan biedt echter ook een aantal kansen. In de eerste plaats voor de Koerden zelf. Het biedt de Koerden de kans om na eeuwen weer zichzelf te kunnen besturen. Het biedt hen de kans om na decennia van onderdrukking in Irak weer hun eigen lot te kunnen bepalen. Het biedt hen de mogelijkheid om het diep levende verlangen naar een onafhankelijke Koerdische staat, daar waar de Koerden nu nog het grootste volk zonder een eigen staat zijn wereldwijd, te realiseren. Een eigen staat zal de Koerden de bescherming bieden die ze in het huidige, door conflicten geteisterde, Midden-Oosten absoluut nodig zullen hebben.
Maar dit geldt niet alleen voor de Koerden. Ook voor andere minderheden in Irak is de KRG een veilige haven, dit in tegenstelling tot andere delen van land waar ze vervolgd worden of hun leven niet veilig zijn. Minderheden, waaronder christenen, Turkmenen, Yezidi’s en Shabakken, maken naar schatting 40 procent van de bevolking van de KRG uit. In de praktijk functioneert de KRG zelfs als toevluchtsoord voor Irakese LGBT, al is de strijd voor LGBT-rechten ook daar zeker nog niet gestreden. Maar een onafhankelijk Koerdistan kan mogelijk een betere beschermheer zijn voor minderheden dan een gebied dat een integraal onderdeel uitmaakt voor Irak. En dat is belangrijk nieuws voor een regio waar minderheden de afgelopen decennia met systematische vervolging en oorlog te maken gehad hebben.
En niet alleen voor de Koerden en voor minderheden in Irak is een onafhankelijke Koerdische staat een positieve ontwikkeling, maar ook voor ons hier in Europa. De Koerden zijn de afgelopen decennia sterk seculier en pro-Westers geweest, en hebben hard gevochten tegen de jihadisten van ISIS. Middels de Koerdische diaspora’s in Europa hebben we sterke culturele banden met hen opgebouwd, en op die manier groeit de Europese invloed in de KRG eveneens. Een onafhankelijk Koerdistan zal hoogstwaarschijnlijk een sterke bondgenoot van het Westen zijn, mits datzelfde Westen het land wel blijft steunen, en het niet laat vallen.
Op dit moment lijkt dit niet waarschijnlijk, want een onafhankelijke Koerdische staat is een bondgenoot tegen de snel groeiende invloed van Iran in de regio. Het grondgebied dat door de Islamitische Staat op dit moment opgegeven wordt, wordt door de Islamitische Republiek (Iran) en haar bondgenoten snel ingenomen. Iran wil een sjiietische as van Iran via Irak en Syrië naar Libanon, waar haar bondgenoot Hezbollah overheerst, creëren, wat het land een unieke machtspositie in het Midden-Oosten zal geven. Dit zal ongetwijfeld gepaard gaan met de achterstelling en onderdrukking van niet-sjiietische bevolkingsgroepen in deze landen, zoals dat in Iran en in het Irak na de val van Saddam Hoessein ook het geval was. Iran is nog altijd een land wat zich qua politiek uiterst vijandig opstelt jegens het Westen, en het is dan ook belangrijk dat de invloed van dit land zoveel mogelijk ingeperkt wordt. Een onafhankelijk Koerdistan blokkeert niet alleen geografisch gezien letterlijk op de weg van Teheran naar Beiroet, maar kan ook in politiek opzicht een belangrijk tegengewicht bieden tegen Iran en bondgenoten.
Tot slot biedt een onafhankelijke Koerdische staat ook een kans op een nieuw democratisch experiment in het Midden-Oosten. De laatste jaren is de KRG weliswaar gedomineerd door de familie Barzani, met al haar corruptie, nepotisme en machtsmisbruik, maar de huidige Koerdische President Barzani heeft belooft zich niet verkiesbaar te stellen bij de presidentsverkiezingen van volgend jaar, en ook geen leden van zijn clan hiervoor voor te dragen. Dit biedt kansen voor de democratie in Koerdistan, maar ook voor het bredere Midden-Oosten. De regio is al decennialang een democratische woestenij, en het invoeren van de democratie in Irak lijkt flink te zijn mislukt. Een onafhankelijk, democratisch, Koerdistan kan daarmee een voorbeeld zijn voor de regio. Het kan laten zien dat de democratie in het Midden-Oosten wél wortel kan schieten, en dat het gepaard kan gaan met stabiliteit, veiligheid en economische groei. Daarmee kunnen de Koerden een belangrijke voorbeeldrol spelen voor de buurlanden. En dit is ook weer in het belang van Europa daar waar dictatuur en instabiliteit in onze buurregio ook een bedreiging voor ons vormen. Een Koerdische staat is daarom zeker ook in ons belang, en vanuit Europa zouden we dan ook volmondig onze steun uit moeten spreken voor de Irakese Koerden dit op dit moment bezig zijn geschiedenis te schrijven.
