Marine Le Pen wordt het niet schreef ik eerder. De reacties waren voorspelbaar en samen te vatten als ‘Jij bent stom want Trump’. Nee, ik leg het even uit. Spoiler alert: dat Le Pen crypto-fascistisch en/of antisemitisch zou zijn, en/of de euro wil afschaffen, helpt allemaal niet, maar de belangrijkste oorzaak zit in het Franse politieke bestel.
In 1958 werd de Vijfde Republiek opgestart door Charles de Gaulle, met een eigen grondwet en een nieuw politiek systeem. De belangrijkste verandering was dat de president gekozen ging worden, in plaats van zoals daarvoor aangewezen door het parlement. Eerst voor maximaal twee keer zeven jara en niet twee keer vijf. De Gaulle werd voor een tweede termijn gekozen in 1965, hij was de eerste rechtstreeks gekozen president van Frankrijk.
In de Vijfde Republiek wordt de uitvoerende macht gedeeld tussen president en premier. De president is verantwoordelijk voor onder meer het leger en de buitenlandse politiek, de premier grosso modo voor de binnenlandse politiek. De adder onder het gras van dit systeem, is dat de premier door de president uitgekozen wordt, maar door de Assemblée, de Franse Tweede Kamer, naar huis kan worden gestuurd, met regering en al. Zoals in Nederland.
Als de president een andere politieke kleur heeft dan een meerderheid van het parlement, kan dat een probleem worden. Als de verschillen groot zijn, is ‘cohabitation’ onvermijdelijk: een president van de ene partij en een premier van een andere. Is drie keer gebeurd sinds 1958, het bekendste duo bestond uit socialist Mitterand en gaullist Chirac.
Op dit moment zijn twee presidentskandidaten goed vertegenwoordigd in het parlement: de socialist Hamon en republikein Fillon. Eerstgenoemde doet voor spek en bonen mee, de ander is lang favoriet geweest, maar door gesjoemel met geld en familieleden achterop geraakt, al zou hij voor een verrassing kunnen zorgen door gebrek aan kwaliteit in het overige spelersveld.
Als partijloze koploper Macron wint, zal cohabitation geen problemen opleveren: hij is ex-socialist, heeft geen controversiële standpunten en genoeg steun in het parlement.
Het Front National heeft op dit moment 2 van de 577 zetels in de Assemblée. Ik las ergens dat ze haar tweede man, Philippot als premier zal aanwijzen. Risico is dat hij naar huis wordt gestuurd bij het geringste excuus. En wie dan? Iemand die acceptabel is voor het parlement en voor het FN: een zeldzame vlinder. Volgens mijn buurman is er altijd wel iemand te vinden in de partij van Fillon en Sarkozy, Les Républicains. Regeren wordt hoe dan ook een lijdensweg.
Wat Le Pen kan doen en zeker zal doen, is parlementsverkiezingen uitschrijven, in de hoop dat de zetelverdeling haar kant op komt. De kans op grote veranderingen is klein, en doorgaan met verkiezingen houden tot ze haar zin krijgt, is geen optie: een president mag dat maar één keer doen.
Dit verhaal geldt in mindere mate voor Jean-Luc Mélenchon, Frankrijks eigen Fidel Castro, steeds hoger in de peilingen. Zijn partij heeft 10 gedeputeerden in de Assemblée. Daar zitten ook 33 communisten, die hem zeker zullen steunen. Nog niet veel op 577, maar er zijn genoeg links radicale socialisten te vinden.
Fransen zullen alleen al daarom niet snel in de tweede ronde één van deze twee kandidaten kiezen. Tenzij ze tegen elkaar moeten. Dan zijn de beurzen en de koers van de euro al ingestort en is de nieuwe economische crisis in Europa zojuist begonnen, nog voor we weten wie president wordt.
Er zijn peilingen gehouden voor zo’n finale: Mélenchon wint die met ruim 70 procent, is nu de verwachting. Dat hij meer steun in het parlement heeft, speelt zeker een rol. Dat zijn sociaal-economische programma Frankrijk rechtstreeks de afgrond in zal duwen blijkbaar minder.
Deze man vindt dat 100 procent van wat iemand meer verdient dan 360.000 euro per jaar, of 20 keer modaal zoals hij het zelf eufemistisch uitdrukt, aan de fiscus moet worden afgestaan, om maar eens iets te noemen. Bijna alle Fransen verdienen minder, moet deze fanboy van Hugo Chávez hebben gedacht, die hebben daar geen moeite mee. De betrokkenen zelf kiezen natuurlijk wel voor een ander, maar veel stemmen gaan daarmee niet verloren.
