Opinie

Hét lek in EU-asielbeleid heet ‘subsidiaire beschermstatus’

11-11-2015 13:41

Waarom trekt juist de EU zoveel asielzoekers aan? Niet uit te sluiten is dat dit van buitenaf aangestuurd wordt. Denkbaar is dat IS door de creatie van een migratiestroom, met of zonder meeliftende jihadisten, de EU probeert te ontregelen. Mogelijk ook is dat het regime van Eritrea een gang richting EU aanmoedigt omdat het via een diasporataks eraan verdient. Voorstelbaar is tenslotte dat de regering in Turkije de oversteek naar de EU toelaat, om ontlast te worden van al die vluchtelingen in het land.

Dergelijke push-factoren werken echter alleen als ze vergezeld gaan van minstens even sterke pull-factoren. Te denken valt in de eerste plaats aan welvaart. Inderdaad is afgelopen maanden gebleken dat binnen de EU welvarende landen als Duitsland en Zweden het meest in trek zijn bij asielzoekers. Toch is welvaart niet de enige pull-factor. Er zijn binnen de EU immers welvarende landen aan wie de migratiestroom goeddeels voorbij gaat. Buiten de EU is het regel dat welvarende landen weten te voorkomen dat ze overspoeld worden door vluchtelingen. Wat nu zijn die bijkomende pull-factoren?

Open EU-grenzen

In de Volkskrant heb ik eerder geopperd dat landen zich machteloos opstellen als ze het verdrag van Geneve opvatten als een afdwingbaar recht van en niet als een gunst aan de asielzoeker. Omdat het recht afdwingbaar wordt door het grondgebied te betreden, wordt het heel aantrekkelijk om dat te proberen. Omdat het Schengenverdrag bescherming van de binnengrenzen heeft opgeheven, zijn EU-landen afhankelijk van bescherming van de EU-buitengrenzen.

In Brussel is echter nagelaten deze bescherming goed te regelen. Als Griekenland haar grens met Turkije niet goed bewaakt dan kunnen de overige EU-landen Griekenland nauwelijks dwingen dat wel te toen. Ook kunnen ze niet zonder toestemming van Griekenland die taak overnemen. Ondertussen lapt Griekenland het Dublinverdrag aan haar laars door asielzoekers ongeregistreerd de EU in te laten trekken. Het vermoeden bestaat dat premier Alexis Tsipras de EU zo onder druk te zet wat betreft de voorwaarden van schuldsanering. Griekenland zou je uit het Schengenverdrag kunnen zetten, maar geen politicus die over die mogelijkheid rept.

Diederik Samsom

Als we Diederik Samsom mogen geloven zijn EU-landen niet alleen afhankelijk van elkaar, maar ook van landen buiten de EU. In de Volkrant van 24 oktober zegt hij: “De zee bewaak je nooit aan de aankomende zijde. Alleen aan de vertrekkende zijde.”
Dit terwijl in hetzelfde interview staat te lezen dat de VS mensen terug sturen zolang zij nog geen voet aan wal hebben gezet.

Met dit soort zelfverkozen machteloosheid levert Samsom de EU uit aan de goedertierenheid van president met dictatoriale trekken Erdogan in Turkije en aan de terroristische organisatie IS in Libië. Alsof de EU zichzelf in de handboeien slaat en het sleuteltje aan dictators en terroristen geeft.

Maar Samsom is bepaald niet de enige; bondskanselier Angela Merkel, EU-commissievoorzitter Jean-Claude Juncker en EU-parlementsvoorzitter denken er net zo over. Bovendien maakt de PvdA deel uit van het kabinet.

Tsipras is het allemaal nog niet gek genoeg. Hij wil, net als Frans Timmermans, hotspots op het Turkse vasteland zodat asielzoekers geen onveilige oversteek meer hoeven te maken. Bij de huidige toelatingscriteria weet je dan zeker dat die 97 procent Syrische vluchtelingen in de regio stantepede richting EU vertrekken.

Subsidiaire beschermstatus

Behalve de open grenzen maakt ook de zogeheten ‘subsidiaire-beschermstatus‘ de EU bijzonder aantrekkelijk in vergelijking met andere welvarende landen. Die status houdt in dat niet enkel mensen die een gegronde reden voor vervolging hebben aanspraak kunnen maken op een verblijfsstatus, maar iedereen die oorlogsgeweld of repressie ontvlucht. Daarmee gaat Europa veel verder dan het vluchtelingenverdrag van Genève. Wanneer bijvoorbeeld in Pakistan een burgeroorlog uitbreekt hebben in principe alle 160 miljoen Pakistani recht op een verblijfstatus in de EU; alsof alle Nederlanders tijdens de Duitse bezetting recht hadden op asiel in de VS.

Thomas Kreuzer van het Beierse CSU schat dat van de één miljoen mensen die dit jaar naar Duitsland komen, slechts één procent recht heeft op een vluchtelingenstatus volgens het verdrag van Genève. Dat zijn er dus slechts tienduizend in totaal. Buitenwerkingstelling van de subsidiaire-beschermstatus scheelt dus meer dan een slok op een borrel: het scheelt de hele borrel op één druppel na.

Hét lek

De subsidiaire-beschermstatus is zo bezien hét lek in de EU-regelgeving dat de huidige migratiestroom mogelijk maakt. Landen als de VS, Canada en Australië piekeren er niet over om iedereen die uit een oorlogsgebied komt verblijfsrecht te geven. Trouwens, binnen de EU hebben Groot-Brittannië, Denemarken en Finland de richtlijn die verplicht tot de subsidiaire verblijfstatus nooit ondertekend. Die landen ondervinden dan ook veel minder toestroom van asielzoekers.