Verschillende politici debatteerden woensdag in de Tweede Kamer over de voornemens van minister Bussemaker om een leenstelsel in te voeren en fors te bezuinigen (425 miljoen euro) op de ov-kaart. Om duidelijkheid te verschaffen over dat laatste onderwerp werd staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu Wilma Mansveld ingevlogen. De aanwezige Kamerleden hadden vooral behoefte aan feiten: wat betekent het als de ov-kaart voor studenten wordt afgeschaft? Over welke scenario’s spreken we eigenlijk? Wat zijn de gevolgen voor student, spoor en samenleving?
De staatssecretaris gaat nu een en ander onderzoeken, zodat ze de Kamer een aantal scenario’s voor kan leggen. Eén van de opties die Mansveld onder de loep neemt, is het afschaffen van gratis reizen voor studenten in de spits. Daarmee zou ze flink kunnen korten op het reisproduct, maar er blijkt ook nog sprake van een bijkomend voordeel: “Als studentenaantallen in spits afnemen, zorgt dat voor meer reiscomfort voor andere reizigers. Dat is een mogelijk positief effect’’, aldus Mansveld. Dat colleges niet om de spits heen geroosterd worden, lijkt Mansveld te ontgaan.
De noodzaak van de ov-kaart wordt flink onderschat. Het belang ervan zit ‘m in het feit dat studenten in de gelegenheid worden gesteld colleges te bezoeken, naar stage te gaan of vakken te volgen in een andere stad. De scholen en werkplekken waar studenten hun onderwijs genieten, zijn net zo ingericht als de rest van de maatschappij: colleges beginnen in de regel rond een uur of negen en er wordt gestudeerd tot etenstijd – soms zijn er zelfs colleges in de avonduren. Hoorcolleges en werkgroepen moeten gezien het grote aantal studenten nu eenmaal over de hele dag worden verspreid en zullen niet wegens ov-bezuinigingen buiten de spits vorm gegeven worden.
Naast het idee om studenten uit te spits te weren, gingen er ook stemmen op om de ov-kaart voor studenten te vervangen door een kortingskaart. Een kortingskaart is een armzalig doekje voor het bloeden. Neem een student die woont in Zwolle en studeert in Groningen. Zélfs met 80% korting bedragen de kosten meer dan € 115 per maand. Op die manier komt aan elk college een prijskaartje te hangen.
Het kabinet is op geen enkele manier in het voordeel als de ov-kaart verdwijnt. Dat besluit belemmert namelijk ook nog eens eigen beleid. Zo heeft voormalig staatssecretaris van Onderwijs, Halbe Zijlstra, de hogescholen en universiteiten de opdracht gegeven een duidelijk profiel te kiezen en dat netjes op elkaar af te stemmen. In de toekomst is het de bedoeling dat de ene universiteit zorg draagt voor de Romaanse talen en de universiteit die daartoe opleidingen afstoot, kan zich duidelijk profileren op een topsector. In het onderwijsaanbod wordt aldus flink gesneden en geschoven.
De toekomstige student zal dus vaker en verder van huis moeten voor een opleiding waar zijn hart ligt. Die wordt immers nog maar op een paar plekken aangeboden. Op kamers gaan is niet voor iedereen weggelegd: bijna alle studentensteden kampen met kamernood. Met een leenstelsel op de loer zullen sommige studenten de hoge huren niet eens op kunnen hoesten en besluiten ze, om kosten te sparen, bij hun ouders te blijven wonen. Maar die schuld komt in dit geval alsnog, zij het in de vorm van exorbitant hoge reiskosten omdat ondertussen ook de ov-kaart voor studenten wordt afgeschaft.
Er is niemand mee geholpen als een student een opleiding om de hoek kiest omdat uit huis gaan onmogelijk is, reizen onbetaalbaar wordt en zijn favoriete opleiding daardoor onbereikbaar blijkt. Dit plan kan van tafel
Karlijn Ligtenberg (@LigtenbergK) is vice-voorzitter van de landelijke studentenvakbond LSVB.
Afbeelding: bron.
