De wereld lijkt in verwarring over de aanhoudende stroom aanslagen die overheden kennelijk niet kunnen voorkomen. De vraag is: waarom niet? Het falen van die overheden is zo massaal dat zich het vermoeden opdringt dat die overheden (de Franse, Duitse, Spaanse en die van andere landen in Europa) collectief een verkeerde filosofie aanhangen; een verkeerde manier van denken, een ‘waan’ wellicht waarvan zij zich niet kunnen bevrijden, zodat de kar steeds verder in de modder blijft steken.
Een mooie illustratie van die verkeerde benadering vinden we in de opvattingen van Eurocommissaris Frans Timmermans die de problemen ziet in “nationalisme en xenofobie”. Een artikel in het AD en de daarin opgevoerde opvattingen van Timmermans zijn in zoverre interessant dat wat Timmermans zegt niet zozeer weinig overtuigend is, maar dat precies het omgekeerde wat hij als probleem aanvoert het grote probleem lijkt te zijn. Niet nationalisme lijkt het gevaar te zijn, maar een gebrek daaraan.
Als nu iets duidelijk is aan de wereldbeschouwing van de jihadisten die tegenwoordig Europese steden onveilig maken is dat zij consistent hun loyaliteit leggen bij een denkbeeldige religieuze geloofsgemeenschap en niet bij de nationale staten waarvan zij deel uitmaken. Timmermans blijkt dan liever te willen spreken van ‘patriottisme’ dan van ‘nationalisme’, waarbij hij het eerste omarmt en het tweede verwerpt, maar dat is een zinloze semantische uitvlucht om te voorkomen dat het werkelijke probleem wordt benoemd: een gebrek aan loyaliteit met de natie waarin men woont.
Het tweede concept dat Timmermans aandraagt is ‘xenofobie’ of vreemdelingenvrees, of vreemdelingenhaat. Maar als nu iets het probleem lijkt te zijn met die aanslagplegers dan is het niet hun vrees voor het vreemde maar hun liefde daarvoor. ‘Xenofilie’, liefde voor het vreemde is een groot probleem tegenwoordig. Een wat ook een probleem is, is de vrees voor het eigene (‘oikofobie’) en de vrees voor, en afkeer van, de westerse cultuur (‘occidentofobie’).
Timmermans verwijst naar 23 augustus 1939 toen nazi-Duitsland en de Sovjet-Unie het Molotov-Ribbentroppact ondertekenden. Dit markeerde één van de donkerste periodes van de recente geschiedenis van ons continent, denkt hij. Terecht, maar je kan net zo goed verwijzen naar de peloponnesische oorlog of naar Napoleon’s aanval op Rusland. Deze historische verwijzingen tonen aan dat Timmermans geen enkel besef heeft van de hedendaagse uitdagingen voor de bescherming van democratie, rechtsstaat en mensenrechten, waarden die hij zegt te willen beschermen.
Dat gebrek aan een realistische diagnose van de problemen waarvoor deze tijd zich geplaatst ziet, is helaas endemisch bij hedendaagse politieke leiders in Europa. Als dat niet verandert, zullen we nog vele aanslagen meemaken.
