Marx spreekt zich uit tegen het kapitaal. Corruptie van de curie en dubieuze zaakjes van de Vaticaanse bank moeten worden aangepakt. Dat zei niet Karl Marx, maar Reinhard Marx, aartsbisschop van München en één van de belangrijkste adviseurs van paus Franciscus. Vorige werk stelde Marx de vraag waarom het Vaticaan überhaupt een bank nodig heeft. Daarmee sluit deze kardinaal aan bij de woorden die de paus in mei sprak, over de ‘cultus van het geld’ en de ‘onzichtbare tirannie’ van de financiële markten.
De paus koos sinds zijn aantreden eenvoudige kleding (geen gouden ring), een bescheiden woning (in een gastenverblijf) en nederig vervoer (een oude Renault 4). Op symbolische wijze probeert de paus afstand te houden van het vorstelijke leven in het Vaticaan. Dat is meer dan symboliek: hoogmoed en rijkdom zijn volgens Franciscus – indachtig zijn naam – in strijd met de principes van het christendom. Deze paus noemt ‘geestelijke wereldsheid’ zelfs het grootste gevaar voor de kerk.
De Vaticaanse bank staat buiten alle internationale toezicht en speelt een dubieuze rol in de financiële wereld. Het zal niet lang meer duren voordat openbaar wordt hoezeer zij de bankier is van foute politici, corrupte ondernemers en de maffia. De vorige paus is niet voor niets teruggetreden en de kardinalen hebben niet voor niets deze nieuwe paus gekozen: een bevlogen buitenstaander die de geest van hebzucht weer in de fles moet zien te krijgen.
Terwijl elders in Europa banken weer hun oude vertrouwde gang gaan en financiële instellingen niets van de crisis hebben geleerd, lijkt juist in de meest gesloten staat in Europa het meest gesloten financiële bolwerk te worden opengebroken. Daarbij spelen niet alleen financiële, maar vooral morele argumenten een rol: de markt als een bedreiging van de moraal. Geld als een afgod, die ons verleidt tot hebzucht en bedrog. De kerk is een eeuwenoud instituut, dat telkens blijkt te beschikken over een wonderbaarlijke veerkracht. Ik ben benieuwd naar de uitkomst van de strijd die nu in het Vaticaan wordt gevoerd.
Ronald van Raak is Tweede Kamerlid voor de SP
