Mensen uit een culturele minderheid die een mooi boek hebben geschreven of een andere bijzondere prestatie hebben verricht worden zonder gêne op televisie aangesproken op hun afkomst of zelfs hun huidskleur. Dat gebeurt ook in gesprekken en verslagen over maatschappelijke achterstelling en discriminatie en in personeelsadvertenties.
Maar als mensen uit een culturele minderheid zich misdragen of misdaden plegen is die gêne er opeens wel en houdt een deel van de culturele meerderheid die achtergrond graag buiten beschouwing. Aan de afweging ‘relevant of niet’ wordt niet eens begonnen, de culturele herkomst moet bij negatieve associatie verzwegen worden.
Dat heeft niet alleen dramatische gevolgen voor de minderheden zelf en de samenleving als geheel, maar het getuigt vooral van dubbele moraal en angst.
Ik had afgelopen week buiten het werk om een discussie met journalisten over de Marokkaanse afkomst van de reljeugd in Ede. Een aantal vond het ‘onnodig’ om de afkomst bij het probleem te betrekken. Het ging om ‘jongeren’ die hun woede botvierden vanwege het verlies van een eigen plek. Eén vond bovendien dat je ‘Wilders in de kaart speelt’ door hun achtergrond te noemen. Ah, afkomst wordt dus wel gezien, maar mag niet gemeld worden!
Ik ben het daar niet mee eens. Ten eerste is het niet mijn journalistieke taak om te proberen peilingen – laat staan verkiezingen – te beïnvloeden met feiten of het achterhouden van feiten. En ten tweede bevat de culturele achtergrond van deze jongeren cruciale informatie over het probleem zelf. Politie, justitie en Marokkaanse ouders krijgen namelijk al jaren geen vat op deze specifieke groep jongeren. Daar gaat al heel lang iets ernstig mis, waar de Marokkaanse ouders niet alleen verantwoordelijkheid voor dragen – de meeste jongeren zijn minderjarig – maar waar ook een belangrijk deel van de oplossing kan zitten: het contact herstellen met de losgeslagen jeugd. Daarvoor heeft de burgemeester van Ede nu de Marokkaanse consul ingeschakeld.
Andere voorbeelden van multicultureel zwijgen hebben we in ernstige mate gezien bij de aanrandingen in Keulen en Stockholm. Daar werd niet alleen verzwegen dat het om migranten met een aanpassingsprobleem ging, maar de hele gebeurtenis moest de doofpot in, om de daders te sparen. Misschien wel het meest verbijsterende voorbeeld in dit verband vond plaats in het Engelse Rotherham, waar een bende kinderverkrachters van Pakistaanse komafjarenlang z’n gang kon gaan, omdat de politie bang was voor het stigmatiseren van Aziatische Britten en de beschuldiging van rascisme.
Is het dan de onderliggende angst beschuldigd te worden van rascisme? Uit voorzorg een deel of de hele waarheid verzwijgen, om een brandmerk te ontlopen?
Nóg verder van het brandmerk af zit je als je een ander het niet-zwijgen kan verwijten. Dat gebeurde nog niet zo lang geleden op een onsterfelijke manier in DWDD. Daar mocht een advocate, ter gelegenheid van Internationale Vrouwendag, Ayaan Hirschi Ali aanrekenen dat zij in haar strijd voor vrouwenrechten niet gezwegen had over de religieuze gesel voor miljoenen islamitische vrouwen.
Mensen groeien hier op binnen verschillende culturen. Het is een gevaarlijke illusie te geloven dat dat allemaal zonder problemen verloopt. Daar moet niet over gezwegen worden. Het probleem benoemen is al een begin van de oplossing. Als er de afgelopen twintig jaar niet zo spastisch gedaan was over Marokkaanse probleemjongeren, over cultuurbotsingen van migranten en over de normen en waarden waar wij graag tussen willen leven, dan stonden we vandaag dichter bij elkaar.
Dit artikel werd eerder gepubliceerd op RTL Z.
