De uitdagende hamvraag voor het politieke jaar 2018

01-01-2018 08:59

Niet Irma, Harvey of José. Maar de twitter-orkaan Donald deed het afgelopen jaar de hele wereld shaken. Ondertussen ontwaakt zich in onze landspolitiek een nieuwe frisse tijdgeest. Over dit alles hier een analyse én tip voor het politieke jaar 2018.

Terugblikkend op 2017 was het vooral de Amerikaanse twitter-president die met zijn America First de onzekerheid over onze Westerse toekomst aanwakkerde. Hij had volop nucleaire ruzies met Iran en Noord-Korea’s Rocket Man. Het maakte het liedje ‘als de bom valt’ van Doe Maar weer actueel. Trump stapte bovendien uit het Klimaatakkoord van Parijs. Dat liet de tijdbom van de opwarmende aardbol nog sneller tikken. Alsof hij de Romeinse keizer Caligula is met z’n gestoorde streken. Of zal hij met zijn mad-man strategie de geschiedenisboeken in gaan als de geniale dealmaker?

Technologie verslaat Trump!

In de 21e eeuw is de wereldgeschiedenis echter niet slechts de biografie van de grote leiders. In de praktijk is vooral technologie belangrijker. Het maakt ons leven pas echt gezonder, aangenamer en makkelijker. De kans is zo groter dat Elon Musk, topman van Tesla en SpaceX, onze toekomst meer vormgeeft. Net zoals de smartphone ingrijpender zal zijn dan Obama’s beleid, moeten we ook het tijdperk Trump relativeren. Zoals ook ISIS vervaagt gezien de nu zieltogende toestand van het kalifaat. Met hun angst zaaiende huis-, tuin- en keukenterrorisme werden ze de ‘losers’ van 2017. Terwijl de EU, het instituut van ‘nooit meer oorlog’, stilletjes aan zich aan het herpakken is. Dit zestig jaar na haar oprichting en na een lange dip met als wake-up call de Brexit.

Nederland straks een museum?

Desondanks zitten we nog in de geestelijke naweeën van de financiële crisis, de Trumpiaanse shock en chaotische veranderingen in de wereldorde. Zo leeft in onze ooit zo hoopvolle cultuur veel onzekerheid, angst en wantrouwen. Onze welvarende golf is gestuit op dijken van twijfel over mondialisering én modernisering.

Dat kan ons zodanig verlammen dat voor het Westen, het oude epicentrum van de hoop, een toekomst dreigt van langzaam maar gestaag verval. Worden we zo straks niet een soort openluchtmuseum? Met Nederland als een groot uitgevallen Giethoorn!

De hoopmonopolie zijn we aan Azië kwijt geraakt. China en India zijn met blijvende hoge economische groeicijfers doorgestoomd naar een nieuwe continent van hoop. Terwijl juist de Arabische wereld aan het ‘vermiddenoostelijken’ is. Zij laten zich leiden door vernedering en wrok zoals Erdogan doet met zijn totalitair Turkije.

Makkelijke megafoon-politiek

Maar nota bene de Nederlandse kiezer was in dit verkiezingsjaar de eerste die de vinger in de dijk stopte waardoor het de populistische golf indamde. Rutte werd weer premier. Gevolgd door Macron en Merkel, de nieuwe Frans-Duitse locomotief van Europa. Ze overwonnen de makkelijke megafoon-politiek van de schreeuwers aan de zijlijn. Wel raakte de ons ontvallen burgemeester Van der Laan met zijn waarschuwing dat de partijdemocratie op drift is de essentie van onze politieke tijd: te veel politici zijn te veel partijganger in plaats van praktische probleemoplossers.

De verkiezingen leidde dan ook tot een versplinterd politiek slagveld. Maar zit juist dat pak onze positivo premier niet als gegoten? Immers, de economie en werkgelegenheid zitten weer in de lift. Al betaalde hij ervoor wel een dure rekening. De  bonnetjesaffaire liet nu minister Van der Steur zijn biezen pakken. Het houtje-touwtje leger liet minister Hennis met de finish in zicht struikelen. En de kwestie rond VVD-voorzitter Keizer liet ons een wel erg concreet voorbeeld zien van Ruttes verhaal over de ‘Dikke Ik’.

Vierjaarlijkse cursus ‘Creatief met Beleid’

Na een duurrecord formeren is er nu wel een fris en fruitige VVD-CDA-D66-Christen Unie-cocktail als regering. Er is creatief geknutseld met belastingen, begrotingen en beleid voor de ‘gewone’ Nederlander.

Het accent wordt verlegd naar belastingheffing op bestedingen in plaats van inkomen. We krijgen er allemaal wat bij. Maar de boodschappen worden wel duurder. Ook de aftrek van de hypotheekrente wordt afgebouwd. Terwijl een aflosboete op je hypotheek wordt opgebouwd. De ‘zuinige’ Nederlander blijft dus wel nodig!

Ook kwam uit de hoge hoed van Rutte III een klimaatkonijn van jewelste. Het wordt het ‘groenste’ kabinet ooit. Een grote papierwinkel aan klimaatbeleid komt op ons af. Van vliegtaks en truckertaks tot weer ‘ns een nieuw energieakkoord.

De lawine aan nieuw beleid en investeringen zijn veelbelovend. Maar met de geldkranen openzetten zoals voor de zorg en het onderwijs zijn de problemen nog niet opgelost!

Kloof tussen beleid en praktijk

De uitdagende hamvraag is of in de praktijk wel een zodanig gedegen beleid wordt gemaakt  dat het leidt tot het gewenste effect. Want met theatrale politieke praatjes worden geen taaie problemen opgelost. Zoals informateur Tjeenk Willink in zijn eindverslag mee gaf is meer oog voor de uitvoering hard nodig. De werkelijkheid in het land is weerbarstiger dan de paar vierkante meters op het Binnenhof. Bovendien kregen de nu al rammelende belastingdienst en vergrijzende ambtenaren de afgelopen jaren al veel voor hun kiezen. Van onophoudelijke  tijdverslindende reorganisaties tot dossierkasten vol aan nieuwe regels.

Ook de Algemene Rekenkamer en Raad van State zetten bij veel beleid steeds vaker vraagtekens bij wat de burger hier allemaal mee opschiet? De overheid moet juist meer ‘ontregelen’ en wij zelf ‘verburgeren’. Want wie gooit toch al die lege blikjes op straat? En waarom bij het milieu elke keer streng wijzen naar de boeren? Laten we ook ‘ns kijken naar ons eigen gedrag: in de winkel willen we altijd toch het goedkoopste?

Tip voor Rutte III

Door de economische groei borrelt weer nieuw optimisme op. Dat biedt dé kans aan Rutte III om de ontwakende nieuwe hoopgevende tijdgeest verder stevig in de steigers te zetten. Waarbij de stormen van cynisme en wantrouwen eindigen als een storm in een glas water. Daarvoor is het aardig dat voor de oppositie de deur van de Trêveszaal op een ruime kier is gezet. Maar laat juist bij de uitvoering ook elke vrijdag in de ministerraad de ‘praktische kennis’ van onze helden op de werkvloer volop klinken. Zodat onze soldaten, leraren, agenten, verpleegkundigen en artsen ook echt meer ‘vertrouwen in de toekomst’ krijgen. Zodat de kranten niet meer bol staan met boze verhalen over ‘I have nightmare’. Maar we erin steeds meer mooie inspirerende verhalen lezen over ‘I have a dream’!

Gelukkig Nieuwjaar!