Maandag schreef Carine Crutzen hier op TPO een terechte en gerechtvaardigde column. Aanleiding voor de hartenkreet was een uitzending van 2Doc kort geleden genaamd Beerput Nederland, waarin een scherp onderzoeksjournalistiek licht werd geworpen op een ecologisch misdrijf in eigen land, een misdrijf dat hooguit geëvenaard wordt door de Co2-klimaatveranderingsproblemen waar wij naar verluidt allen rekenschap voor af dienen te leggen.
Wat wil namelijk het geval? Als we de onderzoekers moeten geloven worden de Nederlandse binnenwateren straffeloos volgestort door criminele afvalverwerkingsbedrijven, beroepsmatige gifdumpers die volgens de makers van het programma ‘ecocide’ plegen door het lossen van ladingen toxisch afval. Het feit dat een en ander door de vingers wordt gezien door ‘de overheid’, die uit naam van het economisch welvaren der natie welbewust de ogen sluit voor de kwalijke gevolgen voor de volksgezondheid, maakt het er niet beter op. Zal ik maar zeggen.
Je ziet ze bijna staan, de gifdumpers from hell, gebogen boven hun bassins met v-vormige wenkbrauwen en peuken geklemd in hunner door kwaadaardige grijnzen vertrokken mondhoeken terwijl ze Angolees ebolawater met liters tegelijk in het lieve IJ storten. En je ziet haar al bijna staan,’s-Neerlands enige diva die de naam verdraagt, als een soort Erin Brockovich van de Lage Landen die pas loslaat als geen containerschip meer loskomt van de kade.
Vooruit, ik karikaturiseer het standpunt van Crutzen enigszins, en laat ik voorop stellen dat ik in grote lijnen haar standpunt deel inzake het misplaatste engagement dat kennelijk wel ruimte laat voor triviale collectieve hashtag-warzonefitties maar stilvalt als bekend wordt dat grootschalige vergiftiging van ons water plaatsheeft met kennelijke instemming van vadertje staat.
Dat gezegd hebbende wil ik hier toch een klodder perspectief aanbrengen op Crutzens opmerking dat het tijd wordt in opstand te komen tegen “politici die tegen de burger stemmen en ons land vergiftigen”, haar terechte verontwaardiging over de kwestie niet te na gesproken.
Op zichzelf beschouwd heeft Crutzen natuurlijk groot gelijk als ze zegt dat de kwestie van illegale gifdumpingen en de effecten daarvan op natuur, milieu en gezondheid oneindig veel ophefwaardiger zijn dan een gestreakte Maan, het kapsel van Matthijs van Nieuwkerken, of ander zulks licht verteerbaars uit de trog van misplaatste nationale verontwaardiging. Ook kon ik een licht instemmende glimlach niet onderdrukken toen ze de belachelijke huishoudelijke afvalscheidingzoethoudertjes als zodanig benoemde, in schril contrast met de massale schendingen die kennelijk al decennialang plaatshebben in ons land. Maar voordat de gedupeerde burgerman gehoor geeft aan de roep in opstand te komen, lijkt het mij gepast om de begrijpelijke maar gemakkelijke, al te gemakkelijke verontwaardiging rondom deze zaak in een wat breder perspectief te plaatsen opdat ze ons het zicht op de ware oorzaken en zelfs mogelijke zegeningen-in-vermomming niet ontneemt.
Grote aanjager van de problematiek is namelijk de toenemende industrialisatie, ook en vooral die van de derde wereld. Dit heeft tot gevolg dat de internationale scheepvaart meer stookolie produceert- en dumpt- want ontwikkelingslanden moeten, net als wij, worden bediend. Het gevolg? Milieuschade. Natuurlijk. Geldt trouwens ook voor de grote boze Co2-producenten met hun zwarte torens die (naast regenwormen, koeien, en Leonardo di Caprio’s trans-Atlantische vliegschema) verantwoordelijk worden gehouden voor de opwarming van de planeet.
Maar achter de drijvende drab en pluimen rook gaat een zegen schuil, namelijk dat ontwikkelingslanden zich in rap tempo lijken te voegen bij het ontwikkelde deel van de planeet. Desastreus voor de korte termijn, zeker, maar een goede zaak voor de lange.
Ik begrijp, die moet ik even uitleggen.
De explosieve groei die de derde wereld doormaakt vraagt energie. Grote hoeveelheden energie zelfs. Afgezien van de evidente druk die deze groei uitoefent op natuurlijke grondstoffen, valt voor de lange termijn ook een positief effect waar te nemen, namelijk een daling van het algehele geboortecijfer aldaar. Wanneer men bijvoorbeeld praat over explosieve bevolkingsgroei als milieubelastend, dan heeft men het niet zozeer over de geïndustrialiseerde wereld waar het geboortecijfer in de regel juist drastisch terugloopt en vooral de vergrijzing bezig is problematische vormen aan te nemen.
De ontwikkelingslanden daarentegen, waar tot voor kort allerlei post-agrarische graan- en oogstgoden dicteerden dat de boer zorg dient te dragen voor een zo talrijk mogelijke kroost, zijn bezig met een industriële inhaalslag die haar weerga niet kent en die er op termijn voor zal zorgen dat de afhankelijkheid van de ploeg en de zeis zal afnemen, en er dus minder kroost benodigd is om de stam te handhaven, lees: minder kroost, meer welvaart, ergo: minder afvaldumpingen op termijn. En dat is goed nieuws, zal ook Carine Crutzen toch beamen.
Het is gemakkelijk om je in de verontwaardiging over zulk evident onrecht te verliezen, om “in actie te komen” etc, maar als dat zou kunnen minus veronachtzaming van de nu eenmaal complexe economische werkelijkheid waarvan de aangekaarte ellende slechts een klein onderdeel is, zou dat helemaal fantastisch zijn. Een revolutie die ons leven zoveel gemakkelijker en rijker maakt en zal blijven maken, ook al laat de industrialiserende wereld thans darmruften die hun weerga niet kennen in de moderne wereld.
Dit alles laat onverlet dat Crutzen een belangrijke misstand aan de kaak stelt, namelijk de voorrang die aan volstrekt arbitraire #ophef-fitties wordt gegeven, in tegenstelling tot de oorverdovende stilte waarmee de beerputkwestie wordt begroet door een schijnbaar prioriteitloze populus. Het enige dat ik echter vraag voordat u zich in uw gerechtvaardigde woede ter straat begeeft, is uzelf de vraag te stellen waartegen u precies in verzet komt. De welvaart die ons, de westerling, in staat heeft gesteld uit de achtergesteldheid te geraken en in alle vrijheid de kapitaalgeile overheid op het matje te roepen, komt met een prijs.
