Het is een memorabele avond bij de PvdA. Om half acht is de zaal in de Westergasfabriek nog zo goed als leeg. Journalisten krijgen drie muntjes voor drinken en mogen op het balkon plaatsnemen. Zo hebben ze een riant uitzicht over de lege zaal. Beneden heeft de NOS wat camera’s opgesteld. Er loopt ook een RTL-verslaggever rond. Langzaam druppelen zowel de andere verslaggevers als de leden binnen. Met name de partijprominenten zijn aan de late kant. Pas rond half negen is de zaal redelijk vol. Er klinkt muziek die op een feestje niet had misstaan.
Rond negen uur doet Dionne Stax op een groot scherm een verwarde poging de exit-poll bekend te maken. Opeens is de zaal stil. Veel gejoel bij de geschatte opkomst van 81 procent. De presentatie van Stax is beroerd, maar voor alle twijfelaars aan haar boodschap zegt Dominique van der Heyde het een minuut later nog eens: de PvdA verliest 29 zetels. Het megagrote beeldscherm in de zaal gaat regelmatig op zwart en het geluid wordt vaak uitgezet. Zo hoeft de PvdA bijvoorbeeld niet naar een stralende Kathalijne Buitenweg (GroenLinks) te kijken, laat staan te luisteren.
Dan beklimt partijvoorzitter Hans Spekman het podium. Hij feliciteert de winnaars en noemt het “een hele pijnlijke avond”. Met overslaande stem horen we hem zeggen dat hij dankbaar is voor de inzet van de leden, medewerkers en kandidaten. De PvdA heeft geprobeerd perspectief te bieden, meldt hij. “Samen maken we de sociaaldemocratie,” vindt Spekman, die aankondigt dat de partij met de leden en de mensen in het land in gesprek zal gaan en dat “de sociaaldemocratie weer zal opstaan.” Zo snel als Spekman op het podium verscheen, is hij weer weg.
Het is een consistente observatie uit al mijn verslaggeving rond deze verkiezingen: parlementaire journalistiek bestaat vooral uit wachten. Er gebeurt vaak heel weinig en alle aandacht gaat uit naar enkele momenten, zoals de speech van Spekman. De rest van de avond gebeurt er niks. Schrijvende journalisten hebben gelukkig altijd wel een stuk waaraan verder geschaafd kan worden. Televisieploegen doden de tijd met voxpopjes. Fotografen schieten op een klein aantal momenten heel erg veel foto’s en kiezen dan de meest geschikte uit.
Opeens staat Jeroen Dijsselbloem op het podium. Het is niet helemaal duidelijk of dit gepland is. Dijsselbloem zegt eigenlijk hetzelfde als Spekman. Het is een ellendige avond na al het harde werk om Nederland uit de crisis te trekken. Volgens Dijsselbloem heeft de PvdA zo “een basis gelegd voor de toekomst” en “daar mogen we trots op zijn, ook met deze uitslag.” Ook hij feliciteert de winnaars en zinspeelt op een wederopstanding van de sociaaldemocratie. Hij is even snel weer van het podium als hij erop ging staan. Ook in dat opzicht heeft hij alles weg van Spekman.
Dan gaan we weer wachten. Lodewijk Asscher zal de zaal toespreken maar niemand weet wanneer. We kijken op het megascherm naar partijvoorzitter Marjolein Meijer van GroenLinks die net als Buitenweg staat te stralen. De PvdA is bij Meijer vergeten het geluid uit te zetten. Voordat journalisten in staat zijn te speculeren hoe lang Asscher op zich zal laten wachten, geeft hij zijn reactie. Zijn boodschap is hetzelfde als die van zijn voorgangers. De meest opvallende zin luidt: “We hebben Nederland op een fatsoenlijke en rechtvaardige manier uit de crisis geleid.” Behalve de PvdA gelooft natuurlijk niemand dat meer. Asscher verdwijnt via een zijuitgang.
GroenLinks heeft ondertussen De Melkweg afgehuurd. Dat is ook wel nodig, want het is ontzettend druk. De grote zaal is afgeladen vol en in een zijzaal kijken leden en sympathisanten naar de NOS-uitzending. Alle kandidaten komen op het podium en Jesse Klaver maakt zijn entree. Traditiegetrouw klinken de Black Eyed Peas. Jesse feliciteert alle partijen en onder licht boegeroep ook de PVV, want hij vindt dat alle winnaars felicitaties horen te krijgen. Jesse bedankt iedereen en we zijn getuige van een omhelzing van Jesse met zijn vrouw.
Asscher komt hier nog heel even terug. Jesse vindt dat Asschers doorzettingsvermogen “een inspiratie is voor iedereen met een links hart.” Jesse zet daarna de overdrijving pas goed in: het populisme is niet doorgebroken en dus is er een boodschap voor de rest van Europa. Deze verkiezingen laten aan links in andere Europese landen zien dat men voor zijn principes moet staan. Vluchtelingenopvang bijvoorbeeld. GroenLinks is volgens Jesse het antwoord op het zaaien van verdeeldheid. Hij kondigt aan dat de ingezette beweging verder gaat tot aan de gemeenteraadsverkiezingen van volgend jaar. Vandaag is voor GroenLinks nog maar het begin.
