Noem een controversieel onderwerp, zoals immigratie, integratie of islam, en in Nederland is het debat er over vastgelopen in een loopgravenoorlog waarbij links en rechts elkaars stellingen steeds zwaarder bestoken. Maar de laatste tijd hoor je een nieuw geluid, van clubs zoals Waterstof of Dare to be Grey. Niet links, niet rechts, maar gematigd in het midden: we moeten mensen beoordelen op hun gedrag, en niet op hun achtergrond. Sympathiek, maar helaas: het werkt niet. Het is geen oplossing, maar een wens; alsof de Titanic een Mayday uitstuurt en als ‘hulp’ een telegram krijgt: “stop met zinken”. Wat is dan wel de oplossing?
Gematigd door het midden klinkt als ons Gelijkheidsbeginsel: individuele mensen moeten niet worden beoordeeld op grond van hun godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook. Het is de basis van onze vrijheid, want vrijheid is alleen mogelijk als mensen rekening houden met elkaar. “Mijn vrijheid om met mijn armen te zwaaien, stopt bij jouw gezicht” aldus Harvardfilosoof Zechariah Chafee. Het is de hoofdregel van onze mensenrechten en heeft ons gebracht waar we nu zijn. Niet voor niets is het Artikel 1 van onze Grondwet.
Maar zowel links als rechts schenden het gelijkheidsbeginsel. Laten we het islamdebat als voorbeeld nemen. Links weet heel goed dat een bordje met “Verboden voor Marokkanen” op de deur van een discotheek fout is, want dat is uitsluiting. Goed dat links daar tegen ageert. Maar een imam die weigert handen te schudden met vrouwen? Als je dat respecteert omdat het bij zijn religie hoort, beoordeel je zo’n man niet op zijn gedrag, maar op zijn godsdienst. Helaas is deze politiek correcte, cultuurrelativistische houding kenmerkend voor het linkse kamp. Merkwaardig. Want ooit streed links juist voor gelijkheid en had het als motto dat religie opium is voor het volk. Nu maakt links het gelijkheidsbeginsel ondergeschikt aan vrijheid van religie. Terecht dat rechts daar pissig over is.
Rechts begaat een vergelijkbare fout. Ja, die veroordelen het wel als een imam geen handen schudt met vrouwen. Goed dat ze daar tegen ageren. Maar te vaak wordt zoiets de standaard vrouwenhaat van elke moslim. Een amateurvoetbalteam dat de grensrechter in elkaar schopt? Moet van de koran. Een TV-verslaggever die schrikt en het Arabische equivalent van “mijn god” roept? Vergaande islamisering. Rechts gooit het gelijkheidsbeginsel overboord door alle moslims over een kam te scheren. Zo ontneemt rechts mensen de rechten die ze zeggen te verdedigen. Terecht dat links daar pissig over is.
Met zoveel pissigheid zal een gematigd geluid door het midden vooral felle reacties opleveren, van links én rechts. En zo komen we langzaam maar zeker in de buurt van de waarschuwing van de Franse filosofoof Alexis de Tocqueville. Die was dol op democratie, maar wees wel op een risico. Zowel in een dictatuur als in een democratie houdt vrijheid op waar de wet begint. Het verschil is dat die wet in een dictatuur willekeurig is opgelegd, en in een democratie met z’n allen wordt bepaald. Maar De Tocqueville waarschuwde dat een losgeslagen, boze bevolking, juist door haar democratische macht, de wetten zo kan inrichten dat burgers de instituties om zeep helpen die hun beschermen. Zoals het gelijkheidsbeginsel. En daarmee onze vrijheid.
Clubjes als Dare to be Grey of Manifest bedoelen het goed, maar bieden niet de oplossing. Ja, we moeten door het midden, maar niet gematigd. Links en rechts mogen stevig worden aangesproken op het feit dat hun strijd voor hun gelijk collateral damage veroorzaakt aan onze Grondwet. Ze verdienen het verwijt dat ze zo het debat, onze democratie en onze vrijheid ondermijnen. Dat vraagt niet om een genuanceerd alternatief, maar om een verbale sloopkogel. Want het enige wat links en rechts nodig hebben om het debat te ontwrichten, is een midden dat zijn muil houdt.
