Transparantie is niet de sterkste kant van de EU en dus is er over de meeste Europese instellingen weinig te melden: het werk vindt achter gesloten deuren plaats. De Europese Commissie is zo’n instelling: een enorm ambtenarenapparaat wat voorstellen maakt en ze soms ook uitvoert. Wat er in de vele Brusselse kantoorgebouwen gebeurt is voor buitenstaanders nauwelijks in kaart te brengen. Hetzelfde geldt voor de politieke leiding: de 28 Eurocommissarissen vergaderen en beslissen achter gesloten deuren. We horen alleen wat ze besloten hebben.
De belangrijkste journalistieke bron over de werkzaamheden van de Commissie is dan ook de Commissie zelf. Dagelijks is er een ritueel wat informatie zou moeten verschaffen: de persconferentie om klokslag twaalf uur. In veel gevallen komt een Eurocommissaris aan het woord, vergezeld door een persvoorlichter die de bijeenkomst in goede banen leidt. De immense zaal is omringd door hokjes met tolken die in alle talen van de EU vertellen wat er gezegd wordt. Woensdag is de belangrijkste dag, want die ochtend heeft de voltallige Commissie ook daadwerkelijk vergaderd.
Deze woensdag is het de beurt aan Frans Timmermans om de journalisten bij te praten. Maar om twaalf uur zitten er zo’n tweehonderd journalisten klaar, zonder Frans Timmermans. Vijf cameramannen staan voor het podium om de woorden van Frans te filmen, maar hij laat zich niet zien. Ook zijn persvoorlichter niet. De journalisten rommelen wat op hun laptops. Er ontstaat wat geroezemoes. Een journalist van een buitenlandse zender spreekt voor de camera maar alvast een tekstje in. En ondertussen wachten we en wachten we.
Er verstrijkt een kwartier maar het podium blijft leeg. De tolken zitten zich zichtbaar te vervelen maar zij moeten blijven want ze worden door de Europese Commissie betaald. De journalisten zouden in theorie kunnen weglopen, maar hier denkt niemand daaraan. Ook niet als we na drie kwartier nog geen teken van leven van Timmermans hebben. Iedereen typt en babbelt wat net zo lang tot er iets gebeurt. Op Twitter suggereert een journalist dat de Commissie ruziet over de nieuwe regering van Polen. Of het klopt blijft onduidelijk. De informatie is “van horen zeggen”.
Ondertussen is er nieuws op Twitter wat alleen de Nederlanders in de zaal wellicht interesseert. Bram Moszkowicz is afgezet als lijsttrekker van VNL. Het is illustratief voor hoe Haagse politiek werkt: er is soms nieuws en dan willen velen daarover lezen, praten en twitteren. Iedereen wil weten wat er aan de hand is en op Twitter zie je dat terug: is VNL nu ten dode opgeschreven, komt Louis Bontes misschien terug en is Moszkowicz nou afgezet of weggestuurd? Het is tekenend voor het verschil met Brussel: hier gebeurt nooit iets waar acute interesse in is.
Zelfs niet als we al drie kwartier op Timmermans zitten te wachten. We wachten geduldig omdat er stukjes geschreven moeten worden, maar van opwinding is geen sprake, zelfs niet nu er geroddeld wordt dat er ruzie in de Commissie is. Het zal uiteindelijk 67 minuten duren totdat Timmermans met zijn persvoorlichter aan komt lopen. Het is muisstil en iedereen ligt aan Timmermans’ voeten. Er klinkt een monotoon geluid van typende journalisten.
Timmermans wenst ons een gelukkig nieuwjaar en verontschuldigt zich voor het lange wachten. Er is geen ruzie in de Commissie, maar er was wel veel te bespreken, leren we. Timmermans vertelt dat er voortgang zit in de vluchtelingenkwestie want hij is in Turkije geweest en daar denkt men precies hetzelfde over de situatie als in de EU. Maar zijn belangrijkste thema is Polen. De nieuwe regering rommelt aan de bevoegdheden van het Constitutioneel Hof en de Commissie wil daarover met Polen in gesprek want de nieuwe Poolse wetgeving lijkt tegen de Europese afspraken te zijn. Er zijn al wat brieven over en weer gegaan.
Echt vriendelijk zijn die brieven uit Polen niet. Er is in Polen ook nog een omstreden mediawet aangenomen. Toch verwacht Timmermans een constructief gesprek. Sommige journalisten vragen het nog eens na: waarom zou hij een constructieve houding verwachten? Er komt geen antwoord. Welke procedure er in dit geval wordt gehanteerd is ook al niet duidelijk. Timmermans meldt wel dat hij graag naar Warschau wil om over de kwestie te praten. Waar dit allemaal toe gaat leiden is nog niet bekend.
Al snel meldt de persvoorlichter dat Timmermans alweer bijna weg moet. Na twintig minuten is het voorbij, maar of we nou wat wijzer zijn geworden?
Dit jaar doet Chris Aalberts onder de titel Bruslog – Brusselse logica – verslag van Europese politiek in Brussel, in Den Haag en in het land. Voor zijn verslaggeving is ook jouw financiële steun essentieel.
