Wikileaks startte dinsdag een campagne om 100.000 euro op te halen. Deze crowdfundingactie moet ertoe leiden dat de onderhandelingsteksten van het handelsverdrag TTIP tussen de EU en de VS boven tafel komen. Deze teksten zijn nog steeds geheim, terwijl er grote belangen met dit handelsverdrag gemoeid zijn, aldus Wikileaks. Is het een goed idee om te doneren? Vijf vragen en antwoorden.
1. Hoe nieuw is dit verhaal?
Wikileaks maakt de meest bombastische video over TTIP ooit. Allerlei onderzoeksjournalisten vertellen wat we al van TTIP weten: dat er een grote markt moet ontstaan, dat standaarden voor producten in de EU en de VS omlaag worden getrokken en dat bedrijven via speciale rechtbanken landen kunnen gaan aanklagen. Wikileaks koppelt dit aan de afgenomen invloed van de VS in de Wereldhandelsorganisatie (WTO), maar vertelt verder niets nieuws. GeenStijl vertelde u dit allemaal maanden geleden al.
2. Hoe democratisch is het?
De totstandkoming van TTIP is niet transparant en dus ondemocratisch, maar Wikileaks shopt wel heel selectief uit de manier waarop de onderhandelingen over TTIP plaatsvinden. De suggestie is dat niemand er nog iets over te zeggen heeft en dat is pertinent onjuist. Nergens vermeldt Wikileaks dat uiteindelijk het Europees Parlement en wellicht ook de nationale parlementen ‘ja’ zullen moeten zeggen: dit zijn politici die hun beslissingen aan kiezers moeten uitleggen en die dus de druk van de publieke opinie – in theorie – kunnen voelen. De uitkomst is dus wel beïnvloedbaar.
3. Worden politici aangesproken?
Wikileaks meldt dat Europarlementariërs momenteel aan allerlei restricties gebonden zijn en nauwelijks inzage hebben in de verdragsteksten. Dat klopt – GeenStijl meldde dat ook al eerder – maar Wikileaks vergeet dat als Europarlementariërs de druk van de publieke opinie ook in de praktijk voelen, ze niet akkoord zullen gaan. Het grote probleem laat zich raden: Europarlementariërs worden zelfs door eigen partijleden nauwelijks aangesproken. D66’er Marietje Schaake was de laatste maanden niet erg transparant over haar inbreng. Hoeveel D66’ers hebben daarover geklaagd?
4. Is Wikileaks zelf transparant?
Wikileaks wil transparantie over de onderhandelingen en dat is op zichzelf een goede zaak. Maar iedereen die in Europa transparantie bepleit moet zelf transparanter zijn dan die vermaledijde EU-instellingen. Maakt Wikileaks openbaar wie er doneren om de 100.000 euro bij elkaar te krijgen? Alleen zo weten we welke belangen er achter deze donaties schuilgaan. Bovendien is de vraag waar het bedrag van een ton vandaan komt. Waarom geen vijf ton? Acht ton? Een halve ton? Waarom zou een Europarlementariër die uit de school klapt over TTIP recht hebben op dit bedrag?
5. Welke teksten worden transparant?
Maar de belangrijkste vraag blijft wat er precies openbaar gemaakt wordt. Hoewel transparantie nuttig is, zijn de TTIP-onderhandelingen nog lang niet afgelopen. Als alle teksten vandaag openbaar worden gemaakt, kunnen ze over een week weer veranderd zijn. Dan is de oude situatie weer in ere hersteld waarin burgers, media en Europarlementariërs geen idee hebben wat zich achter gesloten deuren afspeelt. Dan kun je weer opnieuw gaan crowdfunden en zo blijf je aan de gang. Hoe actueel moeten de documenten zijn waar Wikileaks geld voor over heeft?
Als de uiteindelijke verdragstekst er ligt, is het niet te laat. Het is dan alleen wel essentieel dat journalisten politici die de beslissingen nemen over TTIP daadwerkelijk controleren en dat partijleden en burgers hun Europarlementariërs ter verantwoording roepen. Zolang dat alles niet gebeurt, kun je crowdfunden tot je een ons weegt: de EU zal de ene na de andere impopulaire beslissing blijven nemen, met of zonder transparantie. Doneer dus niet maar stel eens kritische vragen aan de Europarlementariër waar je vorig jaar op stemde. Is een stuk goedkoper.
Chris Aalberts gaat in september naar Brussel voor ThePostOnline. Je kunt via crowdfunding nog steeds bijdragen aan zijn reportages. Je bijdrage wordt zeer op prijs gesteld. Zie voor meer informatie: Yournalism.nl.
