Nederland wordt vereerd met het bezoek van de leider van de grootste christelijke gemeenschap in het Midden-Oosten, de Kopten, Zijne Heiligheid Tawadros II. De Koptische Kerk bestaat 30 jaar in Nederland en dat wordt gevierd. Zes tot tien procent van de Egyptische bevolking is Koptisch, een schatting omdat het officiële cijfer niet wordt vrijgegeven. Het bezoek kan niet los gezien worden van het beleid van de Egyptische president Abdelfattah el Sisi, die druk doende is het Westen een zo gunstig mogelijk beeld van Egypte voor te houden, om zo investeerders te lokken, waarover ThePostOnlineeerder al berichtte.
En Sisi wil politieke steun voor zijn war on terror, die vooral zijn politieke opponenten treft en contraproductief werkt. In de afgelopen 22 maanden vonden meer dan 700 aanslagen plaats, in de 22 maanden daarvoor minder dan 90, aldus Michele Dune en van de Carnegie Endowment. De Paus heeft zich vanaf de avond van de coup, samen met de grootimam van de Azhar, Ahmed El-Tayeb, publiekelijk achter het beleid van de president geschaard en daarmee komen zijn uitspraken in een merkwaardig daglicht te staan. Maar om welke uitspraken gaat het dan?
We hebben het al vaker gehoord uit de monden van nauwelijks serieus te nemen activisten of politici: IS en aanverwante bewegingen zijn een uitvinding van het Westen. Toch zei de Koptische paus precies hetzelfde: “Alle terreurgroepen in Midden Oosten zijn door Westen gecreëerd”. En de Paus geeft ook een oorzaak aan: “Ze (de terreurgroepen, red.) moeten wel door het Westen zijn gefabriceerd, want het Oosten creëert geen geweld, nooit!”. De meerderheid van de moslims is, aldus de Paus, “gematigd”: alle christenen zijn gematigd, die zoeken geen tijdelijke macht, op geen enkele wijze.
Tawadrous II deed zijn uitspraken in een tv-interview met de Egyptische zender Al-Hayat op 4 november 2014: “De groeperingen van geweld, de groeperingen van terreur, de groeperingen die de grenzen van menselijkheid overtreden zijn allemaal door het Westen zijn gecreëerd”. Tawadros II ziet een westers complot om “het Midden-Oosten te verdelen en te verzwakken” en wekt daarmee de suggestie dat het Westen achter de onthoofdingen van de Kopten in Libië zit. Zijn collega grootimam van de Azhar, Ahmed ElTayeb, die Sisi’s Islam revolutie moet leiden, zei onlangs dat IS door Westerse geheime diensten wordt gesteund.
Een paus staat voor zijn mensen. Toch?
Daarnaast zou je verwachten dat de Paus als goede herder zijn Koptische kudde leidt in de turbulente dagen van het postrevolutionaire Egypte. Zo is daar de nasleep van wat bekend staat als het Maspirobloedbad van 9 oktober 2011, waar 27 Koptische doden, een dode moslim en 212 gewonden vielen. De Kopten protesteerden vreedzaam, maar het leger greep keihard in.
In een interview met Sky News beweerde de paus dat de Moslimbroeders de jonge Kopten hadden aangezet tot een confrontatie met het leger. Ondertussen roeptoeterden de staatsmedia destijds dat het de Kopten waren die het leger aanvielen. Maar de gebeurtenissen zijn gedocumenteerd, en de beelden laten onomstotelijk zien dat het leger met een pantservoertuig als een dolle over demonstranten reed. Sommigen werden vermorzeld, lijken werden in de Nijl gegooid. De Koptische mensenrechtenactivist, Mina Thabet, die met zijn team keihard werkt aan het aan de kaak stellen van misdaden tegen Kopten zoals het Maspirobloedbad, heeft het over een ‘schertspaus’. “En de kerkleiding deed en doet veel te weinig om zich in te zetten voor de gekidnapte Kopten in Libie, en er worden daar nu nog zeven gegijzeld”, aldus Thabet. Vijf Egyptische diplomaten kwamen vorig jaar januari vrij. Volgens Libische officials na een swap.
Kopten moeten de president en de gouverneur om toestemming vragen voor de kleinste reparatie in een kerk, zoals een kapotte ruit of toilet. Daar is onder Sisi niets aan veranderd. Kopten zijn niet vertegenwoordigd in de hoge militaire raad, of in andere hoge rangen van het leger. De Koptische pausen, en ook de huidige, zijn niet betrapt op het openlijk aankaarten van deze misstanden.
En van de belofte de verbrande kerken te repareren kwam ook nauwelijks tot niets terecht, terwijl de moskee op het Rabaa plein in Cairo, die ook op 14 augustus 2013 in de brand vloog, in noodtempo werd hersteld.
Het was het leger dat indertijd ingreep bij het Maspiroincident, toen nog onder leiding van veldmaarschalk Tantawi, die later opgevolgd werd door de huidige president Sisi. Alhoewel het leger meer Kopten heeft gedood dan extremisten, zijn de Kopten banger voor die laatste. Volgens journalist (en ook Kopt) Wael Eskander “omdat ze vrezen dat die hen geen plek in Egypte meer gunnen”. De Maspirododen worden met terugwerkende kracht in de schoenen van de Moslimbroeders geschoven, en klaar is Tawadros.
De warme relatie tussen Sisi en de Koptische kerk wordt bevestigd door uitspraken van andere Koptische geestelijken. Zo verklaarde vader Bola dat hij Sisi als “de Christus” zag, op het moment dat de president een kathedraal bezocht op kerstavond. En vader Makary Younan beweerde eerder dat Sisi de Verlosser was, die voorspeld werd in het boek Jesaja. Priester Boules Ewaida verklaarde zijn gepassioneerde liefde voor Sisi, en excuseerde vrouwen die verliefd op Sisi zijn geworden.
President Sisi is verantwoordelijk voor het doden van meer dan 817 Morsi aanhangers na zijn coup tegen Moslimbroederpresident Morsi op een enkele dag. We hebben de paus niet zijn verontwaardiging horen uitspreken over de bloedige wijze van opereren van Sisi. Maar hoe kan dat ook als je pontificaal naast de couppleger zit op coupeavond? De Paus heeft alle kansen gemist om voor zijn eigen mensen op te komen, om christelijke barmhartigheid te tonen en vooral om moed te tonen tegen weer een nieuwe Egyptische dictator.
De Paus ontmoette in Nederland geen nationale bewindslieden, hij maakte vooral een toer langs christelijke instellingen, maar wij vragen ons in gemoede af op welke basis hij een visum kreeg, waar salafistische predikers die soms minder geharnaste uitspreken deden, de toegang tot het land werd ontzegd. De vraag stellen is hem beantwoorden: de politiek van Sisi om weer helemaal salonfähig te worden in het Westen is een groot succes. De deuren staan weer open. Het Westen en dus ook Nederland kiest weer eens voor het eigen economische belang in plaats van op te komen voor de mensenrechten.
