Als het aan de VVD ligt kunnen rechters voortaan niet meer toetsen aan internationale verdragen. Het gevolg: geen zelf respecterend land zal nog een verdrag sluiten met Nederland en -niet onbelangrijk- de bewaking van onze grondrechten wordt overgeleverd aan toevallige meerderheden in het parlement. Voor de auteur de reden om na 11 jaar zijn VVD lidmaatschap op te zeggen.
Internationale verdragen zijn contracten die tussen landen worden gesloten. Verdragen zijn pas geldig wanneer alle parlementen van de landen die bij onderhandeling aan tafel zaten het verdrag hebben goedgekeurd, in jargon geratificeerd. Na ratificatie maakt het verdrag onderdeel uit van het Nederlandse rechtssysteem.
Het enige verschil met een verdrag en een normale wet, is een verschil in hiërarchie. Als de twee met elkaar in conflict zijn, dan moet de rechter het internationale verdrag volgen. Het maakt daarbij het niet uit welke eerder was. Als twee normale wetten met elkaar in tegenspraak zijn, dan geldt in principe de meest recente.
Dat dit zo gaat is heel logisch. Als landen met elkaar afspraken maken, dan moeten ze er vanuit kunnen gaan dat alle ondertekenaars zich er ook aan houden. Dat betekent dat het aantreden van een nieuw parlement niet zomaar kan betekenen dat de afspraken in de waan van de dag ter zijde worden geschoven. Dat laatste is nu juist hetgene dat de VVD zo graag mogelijk wil maken.
Veel landen zullen bij onderhandelingen over verdragen met argwaan plaatsnemen aan de onderhandelingstafel als Nederland daar ook zit. Sterker nog, het is maar zeer de vraag, of er nog überhaupt landen zijn die met Nederland verdragen willen sluiten. Waarom zou je immers afspraken maken met een land dat zich er toch niet aan bindt.
Nederland zet dan impliciet onder elk verdrag in kleine lettertje : “Het Nederlandse parlement behoudt zich ten alle tijden het recht voor, om elke afspraak die in dit akkoord is gemaakt, naast zich neer te leggen.”
Het voorstel van Taverne zal nogal wat consequenties hebben voor alle verdragsunies waar Nederland in plaats neemt. Nederland kan geen volwaardige partner meer zijn in de EU, VN en NAVO en mag hopen überhaupt lid te mogen blijven.
Het argument van VVD kamerlid Joost Taverne is, dat het de taak is van het parlement om wetten te ‘toetsen’ aan verdragen en niet de taak van de rechter. Hij zet het parlement daarmee twee petten op. Taverne vindt dat Kamerleden tegen wetten moeten stemmen waar ze vóór zijn, als een juridische afweging maken dat er een verdrag is wat in strijd is met het wetsvoorstel. Kamerleden moeten kunnen stemmen zonder ‘last’, op basis van eigen inzicht en overtuiging.
Kiezers die lak hebben aan bepalingen in internationale verdragen, zullen teleurgesteld zijn als hun volksvertegenwoordigers tegen hun overtuiging instemmen. Kamerleden zullen het respecteren van internationale afspraken ondergeschikt maken aan het paaien van de achterban. Andere landen zullen als gevolg overgeleverd zijn aan de grillen van de kiezer. Dat is niet vertrouwenwekkend.
Nederland is een van de weinige landen ter wereld dat geen grondwettelijke toetsing kent. Wanneer het parlement een wet aanneemt die in strijd is met de grondwet, dan moet een rechter die wet gewoon volgen en kan zich niet beroepen op de grondwet.
Als het Nederlandse parlement een wet aanneemt die vrouwen verbiedt om auto te rijden, dan moet de rechter op basis hiervan uitspraken doen. Het maakt voor de rechter niets uit dat in artikel 1 van de grondwet in klare bewoordingen staat dat de overheid niet mag discrimineren.
Gelukkig hebben we naast de grondwet ook een Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Hierin is ook opgenomen dat rechten en vrijheden zonder uitzondering voor iedereen gelden en dat de overheid dus niet mag discrimineren. Een rechter mag in tegenstelling tot de grondwet wél aan dit verdrag toetsen. De rechterlijke macht kan op deze manier voorkomen dat het parlement met een simpele meerderheid inbreuk kan doen op onze fundamentele rechten.
Een grondwet en de handhaving daarvan zijn noodzakelijk om te zorgen dat minderheden beschermt worden tegen simpele meerderheden. Vooral voor liberalen is dit cruciaal. Liberalen strijden immers voor de kleinste minderheid, het individu. Dat individu verdient het om in bescherming te worden genomen tegen de democratische meerderheidsdictatuur. Dat is het verschil tussen een democratie en een democratische rechtsstaat. Het is bijzonder teleurstellend dat de ‘liberale’ VVD de laatste om zeep wil helpen.
Jan Ebbinge was eergisteren nog VVD lid, maar heeft gisteren na 11 jaar zijn VVD lidmaatschap opgezegd. Lees hier zijn opzegbrief.
